بسیاری از بزرگ‌سالان را در سن پس از 17-18 سالگی درگیر می‌کند. چهار دندان انتهایی فک در بزرگ‌سالی رشد می‌کنند و تعداد دندان‌های شما را به 32 عدد می‌رسانند. این دندان‌ها دندان عقل نامیده می‌شوند. دندان‌های عقل، در بسیاری از اوقات، برخلاف نامشان، آسایش روحی و جسمی، و حتی عقل شما را هم درگیر مشکلات خود می‌کنند. این دندان‌ها در فک شمار بالایی از افراد جایی برای رشد ندارند و با آغاز خودنمایی آنها، درد و ورم لثه هم آغاز می‌شود.
جراحی دندان عقل چیست؟
همان‌طور که اشاره شد، فک بسیاری افراد جایی برای رشد چهار دندان دیگر ندارد. همین نکته باعث می‌شود تا فضایی برای رشد دو دندان جدید در هر فک موجود نباشد. اگر فضایی برای رشد دندان عقل در دهان شما وجود داشته باشد، در موارد زیادی، مشکلی در رشد آنها پیش نمی‌آید. اما اگر فک شما جای کافی برای رشد دندانی جدید نداشته باشد، رویش دندان‌های عقل آغازگر مشکلات زیادی در دهان و فک شما است.
در مواردی هم دندان‌های عقل به صورت افقی، کج یا به سمت جلو و عقب فک رشد می‌کنند. در همه این موارد، شما نیاز به جراحی یا کشیدن دندان عقل پیدا می‌کنید.
جراحی دندان عقل در چه مواردی ضروری است؟
در برخی افراد، دندان‌های عقل بدون دردسر یا با کمی درد و تورم رشد می‌کنند. این افراد نیازی به جراحی یا کشیدن دندان عقل ندارند. اما نشانه‌های مختلفی در فک و دهان شما می‌تواند بیانگر نیاز شما به جراحی دندان باشد. در چنین مواردی، بهتر است برای معاینه نزد دندانپزشک بروید:
* اگر فک شما جایی برای رشد دندان عقل ندارد، رشد آن دندان‌های دیگر شما را فشرده و نامرتب می‌سازد. گاهی نیز فشار دندان عقل به دندان کناری خود، آن را خراب می‌کند. در چنین مواردی باید به جراحی دندان، و درآوردن آن فکر کنید.
* گاهی دردهای شدید فک شما را برای جراحی به نزد دندانپزشک می‌کشاند.
* اگر دندان عقل شما در جهتی مخالف جهت اصلی رشد کرده است، شما هم نیاز به جراحی دارید. دندان‌های افقی یا کج از این نمونه دندان‌ها به شمار می‌روند.
* گاهی دندان نهفته عقل باعث عفونت لثه می‌شود. در چنین زمانی هم جراحی دندان عقل برای شما چاره‌ساز است.
* اگر رویش دندان عقل شما باعث بروز دردهای مداوم در فک، گردن، گلو و گوش شما شده باشد نیز ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.
* اگر دندان عقل شما مشکلات سینوسی مختلفی برای شما رقم زده باشد، باید به جراحی آن فکر کنید.
* اگر دندان عقل شما در جای نامناسبی رشد کرده و باعث گیر کردن غذا می‌شود، عاملی برای پوسیدگی خود و دندان‌های دیگر است. همچنین چنانچه دندان عقل شما به شکل نیمه‌کاره درآمده باشد، امکان ورود باکتری‌ها و ویروس‌ها به داخل لثه و عفونت لثه را فراهم می‌کند. در چنین شرایطی هم باید کشیدن دندان عقل را جدی بگیرید.
* گاهی کیست یا توموری روی دندان نهفته عقل رشد می‌کند که در چنین شرایطی نیز باید جراحی دندان عقل را جدی بگیرید.
* گاهی اوقات هم به خاطر ارتودنسی باید اقدام به جراحی یا کشیدن دندان عقل خود کنید.
مراحل جراحی دندان عقل
در زمان جراحی دندان‌های عقل، نباید عفونتی لثه شما را درگیر کرده باشد. به این ترتیب، اگر لثه شما دچار عفونت شده باشد، ابتدا دندانپزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. تنها پس از بهبودی است که دندانپزشک شما اقدام به جراحی دندان می‌کند. جراحی دندان‌های عقل در چند مرحله صورت می‌گیرد:
1- بی‌حسی یا بیهوشی عمومی نخستین مرحله جراحی دندان است.
2- برش لثه و باز کردن آن گام بعدی در جراحی دندان‌های عقل است.
3- درآوردن دندان عقل از بافت لثه، مرحله بعدی به شمار می‌رود.
4- بخیه زدن جای جراحی آخرین گام است.
نکته
برخی جراحی‌ها نیازی به برش و بخیه شدن لثه ندارند. در این جراحی‌ها، دندانپزشک با روش‌های معمول، دندان نیمه‌نهفته یا رشدکرده را از فک شما بیرون می‌آورد.
جراحی دندان عقل نهفته
درآوردن دندان‌های عقلی که به‌طور کامل رشد کرده باشند، آسان‌تر است. جراحی دندان‌های نیمه‌نهفته شرایطی متفاوت، و جراحی دندان‌های نهفته عقل نیز شرایط سخت‌تری دارند. در جراحی دندان‌های نهفته، باید لثه با چاقوی جراحی باز شود تا شرایط برای بیرون آوردن دندان نهفته فراهم شود.
به طور معمول، نهفتگی دندان عقل به چهار شکل متفاوت است:
- نهفتگی به صورت افقی
- نهفتگی به شکل عمودی
- نهفتگی به سمت انتهای دهان
- نهفتگی به سمت جلوی دهان
جراحی دندان‌های عقل به کمک پرتوهای لیزر
این روزها پرتوهای لیزر به کمک بسیاری از فعالیت‌های پزشکی آمده است. کشیدن دندان عقل با کمک پرتوهای لیزر هم یکی از این موارد است. در چنین جراحی‌هایی، لثه شما با مدد از پرتو لیزر برش می‌خورد. درد پس از کشیدن دندان هم، در جراحی با پرتو لیزر، کمتر می‌شود. سرعت بالاتر بهبودی یکی دیگر از ویژگی‌های جراحی دندان با کمک پرتوهای لیزر است.
عوارض جراحی دندان عقل
جراحی دندان‌های عقل هم مانند هر جراحی کوچک و بزرگ دیگر، پیامدهایی دارد. از عوارض جراحی این دندان‌ها باید به موارد مختلفی اشاره کنیم:
- درد
درد پیامد عادی جراحی دندان‌های عقل است. بسیاری اوقات درد جراحی دندان قابل‌تحمل است و نیازی به خوردن مسکن ندارد. اما گاهی نیاز است تا پیش از شروع درد، خوردن مسکن را شروع کنید.
- خونریزی
خونریزی هم پیامد معمول کشیدن هر دندان کرسی، از جمله دندان عقل است. بسته به مقدار برش فک و نهفتگی دندان عقل، این خونریزی ممکن است کمتر یا بیشتر باشد. در مدت خونریزی پس از جراحی، شما باید باندی استریل روی زخم قرار داده، با دندان‌های فک مقابل بر روی آن فشار دهید.
- ورم کردن
گاهی محل جراحی دندان دچار تورم می‌شود و ممکن است تا دو سه روز ادامه داشته باشد. کمپرس یخ این حالت را بهبود می‌بخشد.
- کبودی
کبودی از دیگر عوارض احتمالی جراحی دندان عقل است. این حالت هم با قرار دادن حوله گرم بهبود می‌یابد.
- تهوع
مزه خون یا دارویی که مصرف می‌کنید، می‌تواند باعث حالت تهوع شما شود. این حالت هم به زودی برطرف می‌شود.
چه زمانی جراحی دندان عقل با بیهوشی انجام می‌شود؟
جراحی دندان عقل با بیهوشی عمومی معمولاً در شرایط خاصی انجام می‌شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1. تعداد دندان‌های عقل نیاز به کشیدن زیاد باشد
اگر شما نیاز به کشیدن چندین دندان عقل به طور همزمان دارید، جراحی ممکن است به‌صورت بیهوشی عمومی انجام شود تا شما در طول عمل هیچ‌گونه درد یا استرسی احساس نکنید و جراح بتواند به راحتی کار خود را انجام دهد.
2. وضعیت پیچیده دندان‌ها
اگر دندان عقل در موقعیت پیچیده‌ای قرار داشته باشد (مثل دندان‌های نهفته یا دندانی که به عصب‌های حساس نزدیک است) و نیاز به برداشتن با دقت بیشتری داشته باشد، جراح ممکن است تصمیم بگیرد از بیهوشی عمومی استفاده کند تا تمام تمرکز خود را روی جراحی قرار دهد و بیمار در طول عمل راحت باشد.
3. ترس یا اضطراب شدید بیمار
بعضی از بیماران ممکن است از جراحی دندان عقل ترس زیادی داشته باشند یا اضطراب شدیدی تجربه کنند. در این شرایط، جراحی با بیهوشی عمومی می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند و بیمار را در یک وضعیت راحت و آرام قرار دهد.
4. سن بیمار یا وضعیت سلامت خاص
در بعضی موارد، جراحی دندان عقل در افراد مسن‌تر یا کسانی که دارای مشکلات پزشکی خاصی هستند (مثل اختلالات عصبی یا قلبی) ممکن است بهتر با بیهوشی عمومی انجام شود تا بتوانند راحت‌تر عمل را تحمل کنند و خطرات مرتبط با بیهوشی موضعی کاهش یابد.
5. اختلالات فیزیکی یا روانی
در بیمارانی که اختلالات فیزیکی یا روانی دارند که باعث می‌شود نتوانند در طول جراحی آرام باشند یا همکاری کنند، استفاده از بیهوشی عمومی معمولاً انتخاب بهتری است.
6. جراحی در بیمارستان یا کلینیک‌های تخصصی
اگر جراحی دندان عقل در یک محیط بیمارستانی یا کلینیک‌های تخصصی انجام شود که تجهیزات پیشرفته‌تری برای بیهوشی عمومی موجود است، احتمال استفاده از بیهوشی عمومی بیشتر خواهد بود. این جراحی‌ها معمولاً برای موارد پیچیده‌تر یا بیمارانی با شرایط خاص انجام می‌شوند.
7. بیماری‌های خاص دهان و دندان
در صورتی که دندان عقل در موقعیتی بسیار پیچیده قرار داشته باشد یا نیاز به برش‌های زیادی در لثه باشد، جراحی با بیهوشی عمومی ممکن است انتخاب مناسبی باشد.
چگونه انتخاب می‌شود؟
در نهایت، تصمیم‌گیری درباره نوع بیهوشی به عهده جراح و دندانپزشک است. آنها پس از ارزیابی شرایط و نیازهای شما، بهترین گزینه را برای انجام جراحی انتخاب خواهند کرد. مهم است که قبل از جراحی، تمامی سوالات و نگرانی‌های خود را با جراح یا دندانپزشک در میان بگذارید تا بهترین تصمیم گرفته شود.
مراقبت های قبل از جراحی دندان عقل
مراقبت‌های قبل از جراحی دندان عقل بسیار مهم هستند تا روند بهبودی سریع‌تر و بدون مشکل پیش برود. در اینجا چند نکته کلیدی برای مراقبت قبل از جراحی دندان عقل آورده شده است:
۱. مشاوره با پزشک
قبل از جراحی دندان عقل، باید با دندانپزشک یا جراح دهان مشاوره کنید. آنها ممکن است سوالاتی در مورد وضعیت سلامت کلی شما، داروهایی که مصرف می‌کنید، یا حساسیت‌های خاص شما داشته باشند. این اطلاعات برای ایمنی جراحی و بهبود فرآیند بسیار مهم هستند.
۲. آزمایش‌های پزشکی
در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های خاصی مانند آزمایش خون یا عکس‌های رادیولوژی (رادیوگرافی) درخواست کند تا وضعیت دندان‌ها و لثه‌های شما بررسی شود.
۳. قطع مصرف برخی داروها
اگر داروهایی مانند رقیق‌کننده‌های خون، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا داروهای مشابه مصرف می‌کنید، پزشک شما ممکن است توصیه کند که این داروها را قبل از جراحی قطع کنید. این امر به کاهش خطر خونریزی و عوارض کمک می‌کند.
۴. پرهیز از غذا خوردن و نوشیدن
قبل از جراحی، معمولاً توصیه می‌شود که از خوردن و نوشیدن ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از عمل خودداری کنید، به ویژه اگر قرار است بیهوشی عمومی انجام شود.
۵. آماده‌سازی برای بعد از جراحی
قبل از جراحی، مطمئن شوید که کسی را برای همراهی و انتقال شما به خانه بعد از عمل ترتیب داده‌اید، زیرا ممکن است پس از عمل احساس گیجی یا خواب‌آلودگی داشته باشید.
۶. پوشیدن لباس مناسب
لباس‌های راحت و گشاد بپوشید که بتوانید در طول جراحی راحت باشید. همچنین ممکن است نیاز به پوشیدن یک لباس با دکمه یا زیپ در جلو برای راحتی بیشتر در هنگام عمل باشد.
۷. استراحت کافی
قبل از روز جراحی، سعی کنید استراحت کافی داشته باشید. خواب خوب شب قبل از جراحی می‌تواند به تسریع روند بهبودی و کاهش استرس شما کمک کند.
۸. کاهش استرس
اگر نگرانی‌هایی در مورد جراحی دارید، می‌توانید با پزشک خود در مورد روش‌های کاهش استرس یا آرامش صحبت کنید.
مراقبت‌های پس از جراحی دندان عقل
انجام کارهای مختلفی پس از جراحی دندان‌های عقل، خونریزی شما را زودتر متوقف می‌کند و بهبودی فک و لثه شما را سرعت می‌بخشد:
تا پایان زمان خونریزی، گاز استریل را روی محل زخم نگه دارید و فشار دهید. بهتر است هر گاز استریل دستِ‌کم 20 دقیقه روی زخم شما باقی بماند، مگر اینگه خونریزی شما شدید باشد.
بهتر است تا 24 ساعت پس از جراحی، دهان خود را شست‌وشو ندهید. پس از آن، دهان خود را با آب‌نمک ولرم بشویید.
از خوردن و نوشیدن غذاها و نوشیدنی‌های داغ خودداری کنید.
برای توقف زودتر خونریزی، در زمان استراحت، دو بالش زیر سر خود قرار دهید تا سر شما بالاتر از بدنتان قرار گیرد.
بهترین خوراک پس از جراحی دندان عقل، خوراکی‌های رقیق و سوپ است.
برای نوشیدن مایعات از نی استفاده نکنید. مکیدن مایعات لخته خون داخل زخم را جدا می‌کند و باعث خونریزی دوباره آن می‌شود.
